Wat is een Buxusmot en Buxusrups?

De Buxusmot is een witte vlinder met een bruine rand. In zeldzame gevallen is de mot helemaal bruin van kleur. De rupsen van de buxusmot worden buxusrupsen genoemd. Het zijn deze rupsen die veel schade aanbrengen aan Buxushagen en -struiken.

Een buxusmot behoort tot de familie van de grasmotten. Tot dezelfde familie behoort het kleine Muntvlindertje waarvan de rupsen niet schadelijk zijn voor buxus. Een buxusmot heeft geen favoriete buxussoort, waardoor de mot in elke soort buxus haar eitjes legt.

Vaak wordt gedacht dat de buxusmot de schade aanbrengt bij buxusplanten. Dat is niet het geval. Het zijn de buxusrupsen die buxusstruiken en -hagen terroriseren. Het gevolg van de rupsen in buxus is dat complete hagen en struiken afsterven. De aantasting van buxusmot begint klein, maar groeit snel uit tot hevig schadebeeld.

Buxusmot herkennen

De Buxusmot (Cydalima perspectalis) is een vlinder die de titel ‘invasieve exoot’ draagt. Dat wil zeggen dat de vlinder oorspronkelijk niet in Nederland en België voorkomt, maar door menselijk handelen hierheen is gekomen.

Een buxusmot is te herkennen aan zijn witte lichaam met een bruine rand. De vleugels van de buxusvlinder hebben een spanwijdte van 35 tot 40 mm (3,5 tot 4,0 cm).

Zowel de mannetjes als vrouwtjes motten zien er hetzelfde uit. Op een klein detail na, waarvoor goed gekeken moet worden om het te zien. Een buxusmot mannetje heeft namelijk een zwart staartje. Bij een vrouwelijke buxusvlinder is het staartje geel tot lichtbruin. Op de afbeelding hieronder is dat kleine verschil te zien.

Ondanks dat buxusmot en buxusrupsen sinds 2018 en grote plaag zijn geworden in Europa, heeft de buxusmot maar een kort leven. Een buxusmot sterft namelijk al na 8 dagen geleefd te hebben als vlinder. In die 8 dagen is de mot voornamelijk bezig met eitjes.

Levenscyclus van buxusmot

De levenscyclus van een buxusmot bestaat uit 4 gedaantes, namelijk:

• Eitje
• Rups (larve)
• Pop (in cocon)
• Vlinder (mot)

In 2 periodes per jaar worden buxusrupsen geboren. De eerste generatie wordt geboren in juni of juli. In extreme jaren, waarin de winter of het voorjaar warm was, kan de eerste generatie buxusrupsen als vanaf half mei geboren worden.

De tweede generatie larve van de buxusmot ziet het daglicht in de maanden augustus tot en met oktober. Wanneer er sprake is van een warme herfst is november ook mogelijk.

Eind oktober kruipt een buxusrups in zijn eigen gemaakte cocon dieper in de buxusplant. Gedurende de winter zit de rups in de cocon en houdt een winterslaap. In het voorjaar verpopt de larve zich tot een buxusmot (vlinder), waarna de cyclus weer opnieuw begint.

Eitjes van buxusmot herkennen

Een vrouwtjes mot legt in haar leven (van maar liefst 8 dagen) 800 eitjes. Dat zijn ruim 100 eitjes per dag! Deze eitjes kleeft de moeder mot vast aan de onderkant van buxusblaadjes. In sommige gevallen legt het vrouwtje de eitjes op de bovenkant van het blad. Op meerdere plekken in de buxusstruik of buxushaag legt de buxusvlinder kleine hoopje eitjes.

De eitjes van de buxusmot zijn kleiner dan 1 mm en liggen dicht tegen elkaar. Met het blote oog zijn er geen losse eitjes te herkennen. Het pakketje eitjes lijkt op een hoopje snot wat aan een buxusblaadje kleeft. De eerste dagen zijn de eitjes namelijk geelgroen van kleur. Een pakketje buxusmoteitjes is niet groter dan 1 cm in diameter.

Enkele dagen later zijn de buxusrupsen in de eitjes ontwikkeld en hebben ze een zwarte kop gekregen. Deze kop is zichtbaar van buiten de eitjes. Hierdoor lijkt het pakketje eitjes op een hoopje snot met zwarte puntjes erin.

Buxusrups herkennen

Rupsen vervellen om te kunnen groeien. Een buxusrups vervelt 4 tot 5 keer totdat hij verpopt. Na het verpoppen heeft de rups als het ware een nieuw ‘jasje’ gekregen. Elke 2 weken vervellen de rupsen van een buxusmot.

Wanneer buxusrupsen uit de eitjes komen, zijn de rupsen nog geen 2 millimeter (mm) lang en erg smal. In dit stadium is de buxusrups te herkennen aan zijn lichtgele kleur. Direct na de geboorte gaan de rupsen volop eten van de buxusplant of -struik waarin ze zitten.

Binnen krap 2 weken groeien de rupsen uit hun eerste ‘jasje’ en vervellen ze. De buxusrupsen zijn nog steeds lichtgeel van kleur, maar zijn nu ongeveer 5 mm lang.

Op weg naar volwassenheid vervellen rupsen nog enkele keren. De laatste ‘jas’ van de rupsen is felgroen van kleur. Over deze felgroene kleur loopt een patroon van lichtgroene en zwarte strepen van kop tot staart. Een volwassen buxusrups is ongeveer 4 tot 5 centimeter lang.

Buxusrupsen hebben 10 poten aan elke kant van het lichaam. Echter, 4 paar van deze poten kunnen de rupsen niet gebruiken en zitten er min of meer voor de sier. De overige 6 paar poten zitten aan de voor- en achterkant van de rupsen.

Hoe komt de Buxusmot in Nederland?

Een buxusmot is een vlindersoort die origineel afkomstig is uit het Verre Oogsten. Van oorsprong komt de buxusmot uit 3 Aziatische landen namelijk Japan, Zuid-Korea en China. In deze landen zijn veel buxusplanten aanwezig, waardoor de buxusmot zich prima thuis voelt in deze landen.

Europa importeert veel buxusplanten vanuit het Verre Oogsten. Ondanks strenge exportregels is de buxusmot en buxusrups in de buxusplanten overgekomen naar Europa. In 2006 is de buxusmot voor het eerst gesignaleerd in de Duitse deelstaat Baden-Württemberg.

Binnen 1 jaar na de ontdekking in Duitsland werd de buxusmot ook in Nederland gespot. De in 2007 ingetreden buxusmot verspreide zichzelf snel en binnen enkele jaren was de buxusmot een enorme plaag. In de volksmond wordt de buxusmot ook wel de buxusziekte genoemd.

In onderstaande afbeelding is de verspreiding van de buxusmot in Nederland te zien (bron: NVWA).