Wil je een composthoop maken in de tuin? Dat is een slim idee. Want hoe goed planten in een tuin aanslaan, is een kwestie van de juiste plant op de juiste plek. Maar ook de samenstelling van de grond is doorslaggevend.
Te veel klei, te veel zand, weinig voedingsstoffen… het kan er allemaal voor zorgen dat je planten het helemaal niet naar hun zin hebben.
Toch kun je vrijwel elk type grond flink verbeteren met compost. Dit kun je eenvoudig zelf maken door een composthoop te starten met onze tips.
Stimuleer de bodem
In de grond bevinden zich de voornaamste voedselbronnen voor de plant. Deze bestaan uit allerlei mineralen, organische deeltjes, zuurstof, water én een ingenieus samenspel van bodemdiertjes en micro-organismen.
Door compost aan te brengen, voed en stimuleer je al dit bodemleven. Kleigronden worden er luchtiger en beter bewerkbaar van. En zandgrond krijgt zo extra mineralen en kan beter water vasthouden. Kortom, ideaal voor elke moestuin en siertuin!
Hoe vaak compost geven?
De meeste tuiniers geven zo’n twee keer per jaar compost. Maar je kunt het ook vaker opbrengen en bijvoorbeeld bij nieuwe planten rond het plantgat strooien. Als een soort mulchlaag.
Wat is compost precies?
Compost ontstaat door het natuurlijke afbraakproces van groente-, fruit- en tuinafval. Bacteriën en nuttige insecten als wormen en pissebedden gaan voor je aan de slag om dit om te zetten. Uiteindelijk houd je humus over. Dit kan zeer goed water, zuurstof en voedingsstoffen vasthouden.
Composteren voor beginners
Deze natuurlijke bodemverbeteraar kun je kopen, maar je kunt eenvoudig ook zelf compost maken. Hiervoor laat je je tuin- en groenafval op een aparte plek in de tuin verteren. Daarvoor zijn allerlei kant-en-klare compostbakken en compostvaten te koop.
Heb je buiten de ruimte, dan kun je ook makkelijk zelf een composthoop opzetten. Hieronder staat hoe.
Stappen om een composthoop te maken
- Je hebt twee grote bakken nodig, zonder bodem. Deze kun je zelf timmeren van oud hout. Maak elke bak/krat ruim genoeg, minimaal 1m3.
- Zorg in de zijwanden voor voldoende kieren tussen de planken van 1-2cm. Dat is belangrijk voor de beluchting. Je kunt natuurlijk ook een losse composthoop maken. Dus zonder zijwanden. Maar in de praktijk valt zo’n constructie snel uiteen waardoor het composteerproces stopt.
- Plaats de bakken op een bodem van tuingrond. Zo kunnen de bodemdiertjes er makkelijk bij en het vocht heeft de kans weg te lopen.
- Maak ook een kleine, handzame bak met fijn gaas om te zeven.
- Zet de twee compostbakken bij voorkeur in de halfschaduw. Op zo'n plek brengt de warmte van de ochtendzon de temperatuur van de bak vast omhoog.
- De eerste bak bouw je als volgt op met de volgende lagen:-laag kruidachtige gewassen-laag houtachtige gewassen-laag kruidachtige gewassen-laag houtachtige gewassen-etc.
- In de lagen steek je een paar houten palen of dikke takken. Nà de volledige opbouw van de hoop trek je die eruit.
- Het geheel dek je steeds af met een jute zak
- Bak vol? Bouw dan de tweede bak op.
Verdere tips voor de opbouw
Voeg tussen de laagjes eventueel een dun laagje as toe. Bij voorkeur van schoon hout. De combinatie van het hout (cellulose) en de as (stikstofproducent) stimuleert namelijk het verteringsproces.
Let op dat je voor een goed omzettingsproces vooral klein hout nodig hebt. Dus knip je snoeihout in stukjes van maximaal 10 centimeter.
En waarom die opbouw in laagjes? Het geknipte en gesnipperde houtafval verteert langzamer dan bladafval. Dat houdt de opbouw luchtig en zo komt er zuurstof bij. Dat zal het composteren versnellen.
En dan: wachten
De composthoop laat je vervolgens afgedekt staan. Het geheel moet wel enigszins vochtig zijn. Het composteerproces komt goed op gang, te merken aan de temperatuur die tot wel 70 graden Celsius stijgt. Na zo'n 8 weken is de compost klaar.
Om de compost gebruiksklaar te maken, zeef je de inhoud. Je hebt nu een mooie kwaliteit donkere compost. En de overblijvende zeefrestjes? Die gooi je weer op de composthoop die je in de tussentijd in de tweede bak hebt opgebouwd.
Nog een tip...
Bij deze manier van een composthoop maken, hoef je niet meer te doen dan opbouwen en wachten. Heb je in de tussentijd te maken met veel regen?
Dek de compostbak dan zeker af. Anders wordt het materiaal te nat en stopt het composteerproces. Sneeuw is vrijwel geen probleem.
Een composthoop afdekken is dus zeker niet altijd nodig.
Wat mag wél op de composthoop?
Op een mesthoop mogen de volgende producten:
- Kruidachtige gewassen (planten zonder houten takken, zoals paardenbloem)
- Houtachtige gewassen (planten waarvan de takken, stammen en wortels veel hout bevatten)
- Groente- en fruitafval
- Schillen
- Theezakjes
- Koffiefilters
- En ook mest van plantenetende kleine huisdieren.
Kruidachtig gewassen zijn eenjarigen, tweejarigen, plus vaste planten. Dit zijn de planten die aan het eind van het jaar bovengronds afsterven en in het voorjaar weer opkomen. Ze hebben zachte stengels.
Houtachtige gewassen zijn planten die niet bovengronds afsterven. Daarvan worden de stam en stengels elk jaar langer en dikker en verhouten op den duur.
Houd er verder rekening mee dat coniferenafval, noten, pitten en eierschalen er langer over doen om te verteren.
En wat mag niet op de composthoop?
Naastdat er veel wel op de composthoop mag, mag er ook best een aantal producten niet op de composthoop. Producten die niet op de composthoop mogen zijn:
- Gekookte groenten
- Citrusschillen
- Vleesresten
- Visresten
- Fruit dat bespoten is, is ook verstandig om niet op de composthoop te gooien.
- Vette- en olieachtige stoffen
Deze producten vertragen het composteerproces of trekken ongedierte aan naar de tuin. Gooi de bovenstaande producten daarom niet op de composthoop.
Uitgekiende balans
Ga je een composthoop opzetten, dan moet deze niet te nat, maar ook niet te droog zijn. Anders lukt het verteringsproces niet goed.
Vers grasmaaisel en keukenrestjes zijn bijvoorbeeld typische natte materialen. Maar wissel je dat niet af met gesnoeid hout, dan gaat alles al snel rotten.
Bij een opbouw met uitsluitend droge materialen komt het composteerproces niet op gang. Houd de hoop dus in de gaten. Voeg zo nodig wat extra houtsnippers of stro toe. Of juist meer grasmaaisel of blad.
Mesthoop beluchten en omzetten
Bovenstaande methode is één manier. Je laat de hoop dan onaangeroerd langere tijd staan. Je kunt er ook voor kiezen de composthoop na verloop van tijd te ‘om te zetten’. Dan schep je de compost van de ene naar de andere bak.
Daardoor raken de lagen én lucht met elkaar vermengd. Dat zal het composteren versnellen. In dat geval is het gebruik van drie bakken aan te raden.
Kies je een prefab composteervat of composteerbak? Dan wordt geadviseerd de compost af en toe door te roeren met een stok of speciale pook.
Zieke planten
Het is verstandig om plantafval van zieke planten niet op de composthoop te gooien. Denk bijvoorbeeld aan buxus die besmet is met buxusschimmel. Zo voorkom je verdere ziekteverspreiding. Gooi dergelijk afval dus altijd in de grijze afvalcontainer. wrench
Praktische Tip Heb je geen tijd om zelf een composthoop te maken? Een prefab compostbak is dat dé uitkomst! Bekijk de beste prefab compostbakken hier >>
Onkruiden op de composthoop?
Onkruiden zijn bij een goed opgebouwde composthoop in principe geen probleem. Binnenin de hoop loopt de temperatuur zo hoog op, dat onkruidzaden al snel afsterven. Of ze worden door micro-organismen verteerd.
Is je compost wat grover van structuur en wil je geen kans op onkruid? Dan kun je na het aanbrengen van de compost eventueel nog een laagje mulch eroverheen strooien.
Composthoop maken van een kliko
Leuk een composthoop, zul je denken. Maar dat neemt toch heel wat ruimte in beslag! Kan ik geen composthoop maken van een kliko? Die staat er straks toch wat nutteloos bij.
In principe zou dit wel kunnen. Alleen is een goede afwatering en beluchting noodzakelijk. Een kliko loopt onder wat taps toe, dus er is meer druk van boven en minder ruimte voor lucht. Dat kan het composteerproces nadelig beïnvloeden.
Boor daarom voldoende gaten in de zijkanten en bodem. Houd de deksel op een kier en zet de kliko direct op de grond. Zo kunnen alle nodige bodemdiertjes er makkelijk bij.
Pionieren met kliko-composteren
De inhoud van de kliko zal een keer omgeschept moeten worden. Maar bij een goede opbouw kan het zomaar zijn dat de compost toch in 1x aardig goed wordt.
Op dit vlak is het allemaal wel een beetje pionieren. Geef dus vooral je ervaringen aan ons door!
Tenslotte
Natuurlijk zijn er nog meer methodes om een composthoop te starten. Maar het onderliggende principe blijft hetzelfde. Verder is het gewoon een kwestie van beginnen en uitproberen.
En laten we niet vergeten: je vermindert zo de afvalstromen, geeft de natuur terug wat deze ons heeft gegeven én je krijgt er een prachtig tuinproduct voor terug. Wat willen we nog meer?
Jaap van der Vreede
op 24 Mar 2021Koen
op 27 Mar 2021