Het snoeien van bomen is een belangrijke onderhoudstaak voor een vitale groei (en eventueel bloei) van een boom. Toch wordt het bomen snoeien door veel mensen vergeten of uitgesteld.
Vaak hoor ik mensen die zeggen dat het snoeien van de bomen niet nodig is, omdat ze de vorm van de boom goed vinden. Of dat het snoeien nog wel een jaar kan wachten.
Veelal wordt dit gezegd omdat deze mensen niet weten hoe ze bomen moeten snoeien, of dat ze niet weten wat het belang van bomen snoeien is.
In dit artikel wil ik een einde hieraan maken. Je leest in dit artikel waarom bomen snoeien belangrijk is, wanneer je het beste kunt snoeien, hoe je moet snoeien en welk gereedschap je daar het beste voor gebruikt.
Waarom is bomen snoeien belangrijk?
Door je aan te geven waarom het snoeien van een boom belangrijk is, wil ik je motiveren om je bomen regelmatig te snoeien. Door bomen te snoeien voorkom je dat de bomen te groot worden. Tevens kun je met het snoeien ervoor zorgen dat een boom in de gewenste vorm groeit.
Misschien wil je juist dat je bomen groot worden en vind je de vorm wel prima zo. De derde reden om je bomen te snoeien is dan het meest van toepassing voor jou. Deze derde reden is in het algemeen de belangrijkste reden om je bomen te snoeien.
De derde reden om je bomen te snoeien is namelijk de verbetering van de vitaliteit van de boom. Door bomen te snoeien creëer je meer ruimte en licht voor de boom om te groeien. Hierdoor ontstaan er nieuwe scheuten die de boom verjongen, en frisser doen kijken.
Fruitbomen snoeien heeft nog als voordeel dat de kwaliteit van de vruchten verbetert. Tevens krijgen fruitbomen meer vruchten door een goed snoeibeleid.
Het onderscheid in bomen
Voor je begint met bomen snoeien, is het belangrijk om te weten om wat voor boom het gaat.
Ieder type boom moet namelijk op een ander moment gesnoeid worden om het beste resultaat te behalen. Tevens is de manier waarop je de boom het beste kunt snoeien ook verschillende per type boom.
De bomen in je tuin zijn te categoriseren in een van de volgende categorieën:
- ABC bomen
- Fruitbomen
- Leibomen
- Knotbomen
ABC bomen
Als je een beetje online gezocht hebt naar informatie over bomen snoeien, ben je wellicht de term ‘ABC bomen’ tegengekomen. Maar wat zijn ABC bomen nu eigenlijk?
ABC bomen zijn de drie boomsoorten waarbij de eerste letter van de naam begint met de A, B of C. De A staat voor Acer, ook wel bekend als Esdoorn. Een esdoorn kan verschillende kleuren hebben.
B staat vervolgens voor Betula, welke beter bekend is als Berk. Tot slot staat de letter C voor Carpinus. De Nederlandse naam voor Carpinus is Beuk.
In de boomverzorging worden nog enkele boomsoorten meegenomen in de categorie ABC bomen, aanzien die op dezelfde manier gesnoeid moet worden. Het gaat om boomsoorten als de Juglans (notenboom), Vitis (druivenboom) en de Actinidia (kiwiboom).
Fruitbomen
Een fruitboom is een boom die vruchten geeft welke eetbaar zijn voor ons als mensen. Dit zal waarschijnlijk niets nieuws voor je zijn. Fruitbomen zijn onder te verdelen in twee categorieën, namelijk pitvruchtbomen en steenvruchtbomen. De beste snoeiperiode voor deze boomcategorieën verschilt.
Pitvruchtbomen zijn bomen die vruchten hebben met een pit erin, zoals de appelboom en de perenboom. De inhoud van deze pitten wordt beschermt door een relatief zachte wand.
Steenvruchten daarentegen hebben een hardere wand die de inhoud van de pitten beschermt. Enkele voorbeelden van steenvruchten zijn: bramen, kersen of pruimen.
De appelboom (Malus domestica) is de meest voorkomende fruitboom in Nederland, en waarschijnlijk ook de populairste. Deze fruitboom behoort tot de pitvruchtbomen. Wil je een appelboom snoeien? Kijk dan hier!
Leibomen
De bomen in de categorie leibomen komen ook voor in andere categorieën bomen. Toch worden leibomen iets anders gesnoeid dan de bomen in de andere categorieën. Om dat verderop in dit artikel duidelijk te kunnen aangeven wil ik hier het verschil tussen beide duidelijk maken.
Leibomen zijn bomen waarbij men de takken middels een constructie begeleidt in een gewenste richting.
Onder de leibomen is de leilinden wellicht de meest bekende. Maar ook veel fruitbomen worden in een bepaalde vorm geleidt. Een leiperenboom valt dus zowel onder de categorie fruitbomen, als onder de categorie leibomen.
Knotbomen
Ook knotbomen zijn, net zoals de leibomen, geen aparte boomsoort. Knotbomen zijn het resultaat van de manier waarop je de bomen snoeit: het knotten.
Van een groot aantal bomen kun je een knotboom maken door die boom op een hoogte tussen de 2 en 4 meter af te zagen. Op het punt waar de boom is afgezaagd lopen nieuwe takken uit, en door deze regelmatig te snoeien ontstaat er een knot.
Knotwilgen zijn de bekendste knotbomen. Maar ook knoteiken, knotessen en vele andere knotbomen komen voor.
Bomen snoeien: hoe doe je dat?
De eerste stap bij bomen snoeien is het bekijken van de boom op een afstandje. Bekijk de maat en vorm op dit moment, en probeer voor je te zien wat je gewenste beeld is na het snoeien.
Vervolgens kijk je wat de belangrijkste takken van de boom zijn. Dit zijn de dikkere opgaande takken, en deze takken vormen het skelet van de boom. Laat deze takken zitten in de boom.
Hierna is het belangrijk om beschadigde of dode takken te verwijderen. Als je dat gedaan hebt kijk je naar plaatsen in de boom waar veel takken zitten. Deze plaatsen ga je uitdunnen door kruisende takken, naar binnen groeiende takken en waterloten (stamopschot) te verwijderen.
Om de boom vervolgens in de gewenste vorm te snoeien verwijder je takken die deze vorm belemmeren. Houdt er rekening mee dat je nooit meer dan 1/3e van de kroon wegsnoeit. Bomen harder snoeien dan dat zorgt voor meer waterlot op de stam.
De snoeitechniek
Als je daadwerkelijk aan de slag gaat met takken afzagen is het belangrijk om dit op de juiste manier te doen.
De stappen in de snoeitechniek zijn:
- Bepaal waar je de tak gaat afzagen. Dit doe je net na de takkraag. Dit is het dikkere punt waar de tak aftakt van de hoofdstam. Als het een zwaardere tak is die je niet vast kunt houden als je die aan het afzagen bent, dien je de tak eerst op 10 tot 20 cm na de takkraag af te zagen. Hierdoor voorkom je dat de hoofdstam inscheurt. Maak daarvoor eerst een zaagsnede aan de onderkant van de tak van zo’n 25% van de takdikte.
- Zaag vervolgens de tak door vanaf de bovenkant. Dit doe je op zo’n 5 tot 10 cm van de eerste zaagsnede. Hierdoor verlies je het overtollige gewicht, en blijft er een stompje over. Dit stompje kun je goed vasthouden tijdens het afzagen, waardoor de hoofdstam niet uitscheurt.
- De laatste stap is het wegzagen van het stompje. Zaag dit stompje schuin af ten opzichte van de verwijderde tak (ongeveer 90 graden), en zorg dat je buiten de takkraag blijft.
Hieronder zie je deze stappen nogmaals afgebeeld.
Fruitbomen snoeien
Als je fruitbomen gaat snoeien moet je kijken naar een goede verhouding tussen vruchthout en groeihout. Je moet daarvoor niet teveel, maar ook zeker niet te weinig snoeien. Houd hier ook rekening mee bij een perenboom snoeien.
Ook bij het snoeien van een Appelboom moet je daar op letten.
Door veel te snoeien stimuleer je de groei, alleen heb je weinig vruchten. Bij te weinig of niet snoeien heb je veel vruchten, alleen raakt je boom snel uitgeput en gaat de kwaliteit van de vruchten achteruit. Een goede balans is dus belangrijk.
Takken die niet tussen 45 en 90 graden schuin omhoog groeien zaag je af. Dit geldt voor zowel omlaag hangende takken, als voor takken die recht opgaand zijn (uitgezond de skelet takken; zorg dat die er minstens drie zijn).
Knotbomen snoeien
Knotbomen snoei je niet ieder jaar, maar om de x-aantal jaar (hierover later meer).
Bij het knotten van bomen zaag je de takken af tot en met de knot. Pas hierbij de snoeitechniek toe zoals hierboven is afgebeeld.
Als je tijdens het snoeien van knotbomen ziet dat er veel mos op de boom zit, hoef je je geen zorgen te maken. Het mos kan geen kwaad voor de boom. Zolang jij jezelf er niet aan stoort kun je het gerust laten zitten.
Leibomen snoeien
Leibomen zijn een bijzondere soort bomen om te snoeien. Je past er niet de snoeitechniek zoals ik hierboven vertelt heb op toe.
Bij leibomen zijn de takken horizontaal begeleidt via een constructie. De takken die verticaal groeien zijn de takken die je moet snoeien.
In het winterseizoen knip je de verticale takken van een leiboom terug tot de horizontale takken. De bovenste etages van een leiboom snoei je harder dan de onderste etages. Houd voor de onderste etage (eerste horizontale tak) 8 centimeter van de tak aan. Voor elke hogere etage 2 centimeter minder.
In de zomermaanden kun je een hard groeiende leiboom nogmaals snoeien. Je knipt de leiboom dan alleen in vorm met een heggenschaar.
Wanneer bomen snoeien?
Het is winter! Tijd om de bomen te gaan snoeien. Althans, dat is wat de meeste mensen denken. Maar is de winter ook de beste periode om de bomen te snoeien?
Hieronder lees je per type boom wat de beste periode is om die te snoeien. Allereerst wil je meegeven dat bomen snoeien maximaal 1 keer per groeiseizoen kan.
Maar… Er zit een verschil tussen snoeien en knippen. Leibomen kun je bijvoorbeeld in de winter snoeien (veel takken wegnemen) en in de zomer knippen (uitstekende takken bijwerken).
Wanneer de ABC bomen snoeien?
De ABC bomen (incl. de soorten die eerder genoemd zijn onder ‘ABC bomen’) gaan bloeien als je ze op het verkeerde moment snoeit. Tijdens dat bloeden lekt er vocht uit de snoeiwonden.
Een boom zal daar niet snel van dood gaan, alleen belemmert het wel de vitale groei van de boom. De beste periode om ABC bomen te snoeien is van juni tot en met september.
Zorg er in ieder geval altijd voor dat de boom nog in blad staat als je hem gaat snoeien. Hierdoor voorkom je dat de boom gaat bloeden.
Overige bomen die geen ABC, fruit- of knotbomen zijn kun je het beste in de wintermaanden snoeien. Je ziet dan namelijk goed hoe de structuur van de boom is, en hoe alle takken groeien.
Wanneer de fruitbomen snoeien?
Hierboven heb je kunnen lezen dat er twee soorten fruitbomen zijn, namelijk: pitvruchtbomen en steenvruchtbomen. De beste snoeiperiode voor beide soorten verschilt.
Pitvruchtbomen kun je het beste snoeien ná de vochtige periode in november en december, omdat in die twee maanden vruchtboomkanker kan ontstaan als je je fruitboom snoeit.
Januari tot en met maart zijn daarom de beste maanden om pitvruchtbomen te snoeien. De voorkeur om te snoeien gaat uit naar een droge periode zonder strenge vorst.
Voor steenvruchtbomen geldt dat niet. Steenvruchtbomen kun je het beste snoeien na de bloeiperiode, zo rond april of mei, of na het plukken van de vruchten (augustus of september).
Wanneer de knotbomen snoeien?
Knotbomen hoef je niet ieder jaar helemaal terug te snoeien. Om de x-aantal jaar moet je de bomen wel helemaal terug snoeien. Het soort boom bepaalt om de hoeveel jaar dat is. In de tabel hieronder kun je dat zien.
Twee jaar na het knotten kun je nieuwe uitlopers uitdunnen totdat er 6 tot 12 mooie uitlopers overblijven. Deze uitlopers krijgen dan alle voedingstoffen van de boom.
De beste periode om je bomen te knotten is als er geen bladeren aan zitten (november tot en met maart). Tenminste, als de temperaturen hoger zijn dan -5 graden Celsius! Als er na de het knotten scheuten op de stam ontstaan kun je die gerust het hele jaar door afknippen.
Wanneer leibomen snoeien?
Wanneer je leibomen snoeit hangt af van het type boom dat je geleidt. Als het een perenboom is bijvoorbeeld, dan hanteer je de snoeiperiode die hierboven genoemd is onder fruitbomen snoeien.
Over het algemeen geldt bij leibomen: in de winter (januari en februari) helemaal terug snoeien en in de zomermaanden eventueel een keer bijwerken met een heggenschaar.
Wat voor gereedschap gebruik je?
Het juiste gereedschap gebruiken is zeer belangrijk bij het bomen snoeien. Door scherp gereedschap te gebruiken voorkom je gerafelde wonden waar schimmels en bacteriën in kunnen groeien. Je kent waarschijnlijk het gezegde wel:
Goed gereedschap is het halve werk!
Voor het snoeien van dunnere takken gebruik je een snoeischaar of takkenschaar. Dikkere takken kun je beter wegzagen met een handzaag of stokzaag.
